غذای ویژه سفره شب یلدا

در فرهنگ ایران باستان، جشنهایی در هر ماه وجود دارد که یکی از آنها شب یلدا هست و خوشبختانه این سالها همانند نوروز، بزرگ داشته می شود و خانواده ها دور هم جمع شده و سفره ای هم به منظور پذیرایی پهن می شود که بسیار اشتها آور و چشم نواز است چون با انواع خوراکیها، تنقلات و میوه های ویژه شب یلدا تزئین می شود.

یلدا درازترین شب سال، شب اول برج جدی، شب چله برج زمستان می باشد.

این کلمه در سریانی به معنی میلاد است چون شب یلدا با میلاد مسیح تطبیق می کردند از این رو آن را بدین نام گذاشتند. چون ایرانیان این شب را تولد میترا (مهر) می دانستند آن را با تلفظ سریانی اش پذیرفتند.

شیرازی ها زمستان را بدین ترتیب قسمت می کنند:

از اول دی تا دهم بهمن را چله بزرگ ازدهم بهمن تا اول اسفند را چله کوچک واز اول اسفند تاآخر اسفند را چله پیرزن می گویند همچنین چهار روز آخر چله بزرگ و چهار روز اول چله کوچک را (چهار چهار) میگویند که اوج سرما را دراین ۸ روز می بینیم .

شب اول چله بزرگ زمستان را که مقارن با شب اول دیماه است، شب یلدا یا شب چله می گویند. در این شب که بلندترین شب سال است، اکثر خانواده ها در شیراز به شب زنده داری می پردازند. بعضی نیز بسیاری از دوستان و بستگان خود را دعوت می کنند و برای پذیرایی از آنها و نیز صرف غذا سفره ای می گسترند.

این سفره که بی شباهت به سفره هفت سین نوروز نیست، در اطاقی گسترده می شود، آینه، یکی دو لاله و چند شمع زیبا در آن گذاشته و روشن می کنند. در حاشیه آن درظرفی زیبا مقداری اسپند می گذارند و روی آن را آتش می ریزند تا بوی آن در اطاق بپیچد. از میوه ها انار و مرکبات و به ویژه هندوانه باید در سفره باشد. از انواع تنقلات نخودچی، کشمش، حلوای ارده و اجیل مشکل گشا و رنگینک و ارده شیره و خرما و انجیر نیز درسفره گذاشته می شود.

غذای ویژه سفره شب یلدا هویج پلو به همراه کشمش، مغز گردو و رب است.

شیرازی ها معتقدند که عموم مردم یا گرم مزاجند یا سرد مزاجند و در شب یلدا آنها که گرم مزاجند باید حتماً انواع خنکی ها مانند هندوانه بخورند تا طبعشان برگردد و سرد مزاج شوند و آنها که سرد مزاجند، باید در این شب از انواع گرمی ها مانند: خرما، رنگینک، انجیر و ارده شیره بخورند تا مزاج آنها نیز به گرمی برگردد.

در این شب، تا دیرگاهان می نشینند و به شوخی، گفت وگو، خاطره گویی و مشاعره و شب زنده داری می پردازند .

فال حافظ نیز در میان خانواده ها، بخصوص در این شب رواج فراوان دارد.

گرفتن فال حافظ، به این ترتیب است که همه اهل منزل دایره‌وار می‌نشینند،‌ نیت می‌کنند و سپس بزرگ خانواده با قرائت فاتحه‌ای و نیتی، کتاب را می‌گشاید و از سمت راست هر غزل متعلق به یکی از حاضران است تا نفر آخر و پس از آن هم یک‌دور دیگر شاهد فال را برای هر یک از افراد می‌خوانند.

گفتن قصه و متلک نیز در این شب یکی از رسم‌های مطلوب است.

متلک همان اشعار کوتاه و شاد است که در هنگام مراسم شادی و سرور خوانده می‌شود. مانند این ابیات:

خوشا امشو که مهمون شمایم

کبوتر وار در بوم شمایم

ترشرویی مکن بر روی مهمون

خدا دوند که فرداشو کجایم